به نوشته کتاب «تذکره حسین حزین»، گل گیرندگان که به آن‌ها خَرّه گیر گفته می‌شود به‌طور عمده پیرمردان و سالمندان بوده‌اند که در دسته‌های سینه زنی در جلوی هیئت قرار می‌گرفته‌اند و خره گیران بی‌ریاترین سینه‌زنان بوده‌اند. چهل منبر، شبیه‌خوانی، تعزیه دو طفلان مسلم، کتل‌گیری، سینه‌زنی، زنجیرزنی، روضه‌خوانی و شام غریبان از دیگر مراسم گذشته و حال عزاداری حسین بن علی در محرم و صفر در بروجرد به‌شمار می‌آیند.
.jpg)
بازی‌های بومی
بازی‌های متعددی در شهر بروجرد و مناطق پیرامون آن رواج داشته‌است که تعدادی از آن‌ها هنوز هم طرفدار دارند. در کنار متل‌ها و چیستان‌ها که عمدتاً در فضای خانه و با حضور اعضای خانه اجرا می‌شده‌است بازی‌های میدانی و بیرون از خانه تنوع فراوانی داشته‌اند. در کتاب تذکره حزین از بازی‌های سنتی این شهر مانند کفشک بازی، بغچه بازی، تنور بازی، شاه شاهکی، دار دار کنی، فنجان بازی، آهسته برو آهسته بیا، لنگران، گولو بازی (تیله بازی)، گو گوسال (گاو و گوساله)، گوی بازی (جوز و گوی) و الچوب (اله چوب) نام برده شده‌است.
(ص. ۱۹۴–۲۰۰) اله بازی، نجات، سه پر، دست به چاله و نیزدی زدی نیز از دیگر بازی‌های فیزیکی بروجرد هستند.
ورزش
مراکز ورزشی عمده بروجرد شامل مجتمع‌های ورزشی ولایت، تختی، کارگران شهرداری، استادیوم علی بیات و سالن ورزشی طالقانی می‌شود. همچنین کارخانجات نساجی بروجرد دارای مجتمع ورزشی مجهزی است که عمدتاً به عنوان کمپ ورزشی مورد استفاده تیم‌های مختلف کشور قرار می‌گیرد. پیش از جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸، تیم ملی ایران در این ورزشگاه اردو برگزار کرد. ورزشهای مطرح در بروجرد شامل بوکس، کشتی (ورزش)، ورزشهای رزمی و دو و میدانی است. احسان مهاجرشجاعی، احسان روزبهانی، آروین معظمی گودرزی، محمدرضا رحیمی، سجاد مهرابی و ولی‌الله صالح نیا و ... از چهره‌های ورزشی مطرح بروجرد هستند. در گذشته نیز چهره‌هایی مانند ماشاءالله فرخ منش (کاپیتان تیم ملی والیبال) و پرویز صیفوریان، رضا فهیمی، ناصر فهیمی، رضا هدایتی و حسین خراطی نیز از قهرمانان اسبق بروجرد محسوب می‌شده‌اند.
چاپ و نشر
نخستین روزنامه بروجرد و لرستان در دوره قاجار و در سال ۱۳۲۷ قمری (۱۲۸۸ خورشیدی) با نام بیضاء منتشر شد. مشخصات این روزنامه در برخی کتابشناسی‌ها ذکر شده بود. در سال۱۳۹۳ نسخه ای از آن در اسناد موجود در خانه تاریخی مغیث الاسلام طباطبایی توسط کارشناسان میراث فرهنگی بروجرد شناسایی شد که تاریخ ۱۳۲۷ قمری را نشان می‌داد
فهرست نشريات و خبرگزاري‌هاي رسمي و داراي مجوز
پیغام بروجرد
فرهنگ بروجرد
شمیم
تابش بروجرد
چشم انداز زاگرس (دانشگاه آزاد بروجرد)
بازتاب بروجرد
سیاست پژوهی بروجرد (دانشگاه آیت اله بروجرد)
روزهای بروجرد
سفیر اقتصاد
شهر ایما
شهر فرزانگان
بحرالعلوم
عطرستان
کتابخانه‌ها
قدیمی‌ترین کتابخانه عمومی استان لرستان، کتابخانه‌ای با نام کنونی «شهید باهنر» است که در سال ۱۳۳۸ خورشیدی در شهر بروجرد ساخته شد. همچنین کتابخانه‌های «شهید صارمی»، «علامه بحرالعلوم»، «علامه شهیدی»، «احسان شهیدی» و «حضرت ولیعصر» نیز از دیگر کتابخانه‌های عمومی شهر می‌باشند. تا خرداد ۱۳۹۲ پنج کتابخانه عمومی و پنج کتابخانه مشارکتی در بروجرد فعالیت داشته‌اند.همچنین در مجموع، حدود ۱۸۵ هزار نسخه کتاب در کتابخانه‌های این شهر وجود دارد.
.jpg)
سینما
تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، شهرستان بروجرد دارای چهار سینما به نام‌های، «سینما ایران» واقع در خیابان شهدا(پهلوی سابق) ، سینما داریوش در میدان شهدای امروز ، سینما آریا در خیابان بهار و سینما گرین‌سیتی (فلسطین کنونی) واقع در خیابان آیت‌الله کاشانی فعلی بود.
در حال حاضر شهرستان بروجرد دارای دو سینما است که از این میان تنها سینما «فلسطین» فعال است. این سینما که در ۱۳۴۱ با عنوان گرین‌سیتی یا شهر سبز تأسیس شده بود، دارای سالن بزرگی با ۱۰۷۷ صندلی است و مساحت آن ۱۲۲۹ متر مربع است.
سینما ایران اولین سینمای بروجرد بوده‌است که در خیابان پهلوی سابق شهدای امروز ایجاد شده‌است. سینما داریوش دومین سینمای بروجرد بود که در سال ۱۳۳۸ در میدان پهلوی (شهدا) افتتاح شد و ۵۰۳ صندلی داشت. سومین سینمای این شهر، سینما آریا در خیابان بهار روبروی شهرداری فعلی بوده‌است و چهارمین سینمای تأسیس شده نیز سینما گرین سیتی یا همان فلسطین فعلی بوده‌است.سینما داریوش با عنوان «آزادی» تا سال ۱۳۸۵ فعالیت داشت اما در اثر زمین لرزه فروردین این سال، آسیب دید و در سالهای اخیر از فضای آن برای برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استفاده می‌شد و در حال حاضر یک کتابفروشی شده‌است.
.jpg)
رادیو و مرکز تولید سیمای بروجرد
رادیو بروجرد (رادیو شهری بروجرد) یک شبکه تولید و پخش برنامه‌های رادیویی وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که در شهر بروجرد فعالیت می‌کند. این رادیو در دهه هشتاد تأسیس شد و هر روز 6 ساعت برنامه به زبان فارسی و گویش بروجردی پخش می‌کند.
رادیو بروجرد بر روی فرکانس ۱۰۷/۰۵ موج اف ام پخش می‌شود.
سماورسازی
به‌طور سنتی، مهد تولید سماور در ایران، شهر بروجرد در استان لرستان بوده‌است. بیشتر سماورهای تولید بروجرد از جنس ورشو و برنج هستند. سماور یک عبارت روسی به معنی «خودجوش» و مرکب از دو واژه Cam به معنی خودش و Var به معنی پختن می‌باشد. این ظرف دارای یک مخزن آب است که برای آماده کردن چای و موارد دیگر همواره در حال جوشیدن نگهداشته می‌شود.
سماوی‌های بروجرد صنایع دستی این شهر هستند و از ارزش بالایی برخوردار هستند به‌طوری‌که اغلب برای تزئینات استفاده شده و سماورهای کارکرده (دسته دوم) هم نیز معامله می‌شوند.
نقل ، آب نبات ،کلوچه،کباب،بستنی
در این شهر انواع نقل با استفاده از شیره شکر و طعم دهنده‌ها و دانه‌های معطر هل تخم گشنیز یا خلال بادام، گل محمدی، پنیر کاکائویی، مغز بادام زمینی، زنجبیل، دارچین، پودر نارگیل، وانیل تولید می‌شود. شهرهای دیگری نیز در زمینه تولید نقل فعال هستند از جمله ارومیه، تویسرکان و … که در مورد ارومیه مهمترین سوغات این شهر می‌باشد.
انواع آب نبات از قبیل آب نبات کنجدی، زنجبیلی، دارچینی، لیمویی نیز در بروجرد تهیه می‌شوند. نوعی نان کلوچه محلی نیز به نام کلوا (کلوای لرستانی) با ترکیب شکر، شیر و زعفران جز سوغات این شهر می‌باشد. غیر از کلوا نان شیرمال بروجردی نیز طرفداران خود را دارد.
کباب و بستنی بروجرد در ایران بسیار شناخته شده است به طوریکه کباب بروجرد یکی از شاخصه‌های بروجرد شده است و از گذشته تا به حال مهمانانی که از جنوب کشور به سمت مرکز قصد سفر داشته‌اند و یا برعکس به‌گونه‌ای سفر خود را تنظیم می‌کردند که حتماً یک‌شب را در این شهرستان اقامت داشته و از کباب لذیذ آن بهره ببرند و هیچ‌گاه این وعده غذایی را از دست نمی‌دادند.
صابون سازی
از صنایع و سوغات معروف بروجرد می‌توان به صابون سازی سنتی اشاره کرد. از دیرباز کارگاه‌ها و کارخانه‌های بسیاری در بروجرد به تولید صابون سنتی مشغول بوده‌اند. صابون پیچ، کاسه ای، سرکف، آجز و غیره از محصولات این صابون پزی‌ها هستند.
شیره و حلوا
شیره سفید یا شیره انگور بروجرد جزو مرغوب‌ترین شیره‌ها شناخته شده‌است. در منابع طب سنتی ایرانی، شیره انگور دوشاب می‌نامند. شیره سفید از انگورعسگری تهیه می‌شود. انگور عسگری جزء دسته انگورهایی است که بیشتر در بروجرد، ملایر و همدان کشت می‌شود. در بروجرد علاوه بر انگور عسگری، شیره انگور قرمز (شانی) و شیره انگور سیاه (مادر و بچه) نیز تهیه می‌شود.
شهرسازی
ساختار شهری فعلی بروجرد به دو بخش تاریخی و مدرن قابل تفکیک است. تا اوایل دوره پهلوی، دور شهر بروجرد حصاری طولانی وجود داشته که خندقی نیز در اطراف آن وجود داشته‌است. بافت تاریخی این شهر وسعت زیادی دارد و بازار بزرگ، چندین مسجد و خانه تاریخی در این بخش وجود دارند. بافت‌های جدیدتر شهر نیز خود به سه دسته متمایز می‌شوند: یک- مناطق غربی شهر شامل یادبود، تختی و بهار که در پنج دهه گذشته رشد یافته‌اند؛ دو- مناطق کمتر توسعه یافته ابراهیم‌آباد، دشت لاله، محمودآباد، بهارستان و علی‌آباد که حاصل مهاجرت روستائیان و حاشیه‌نشینی هستند؛ و سه - شهرک‌های شمال غربی شهر که در دو دهه گذشته ایجاد شده‌اند.
از مهمترین خیابان‌های شهر می‌توان به خیابان‌های شهدا، تختی،قیام، صفا و ... و از لحاظ بازار سنتی بروجرد می‌توان به خیابان جعفری اشاره کرد، که روزانه بسیاری از مردم شهر و حومه و حتی گردشگران زیادی در آن تردد دارند.
کوی‌ها و محله‌ها
محله‌های قدیمی تر بروجرد با عنوان کوی شناخته می‌شوند مانند کوی‌های سعدی، رازان، سوزنی، یخچال، قُدغون و جعفری. برخی محله‌ها مانند صوفیان، چاله پسته (برآواد)، دانگه، چال قلعه، باغ چال، کُلَه کله و میدان محمدحسن خان قدمت تاریخی دارند و آثار تاریخی قابل توجهی در آن‌ها دیده می‌شود. گسترش شهر در دوره پهلوی و پس از انقلاب اسلامی منجر به ایجاد محله‌های مهاجرنشین و قشر متوسط رو به پایین مانند ابراهیم‌آباد، علی‌آباد، اسلام‌آباد، محمودآباد و دشت لاله در نیمه شرقی شهر و شهرک‌های نور و امام در غرب شهر شد.
مناطق مسکونی جدید بروجرد شامل شهرک‌های متعددی است که در شمال غربی شهر ساخته شده‌اند از جمله شهرک‌های اندیشه، ایثار، زاگرس، زیبا، مخابرات و کمپینگ شهرداری امروزه بیشتر مناطق بروجرد با نام خیابان‌های مجاور شناخته می‌شوند مانند تختی، بهار، مدرس، شریعتی و شهدا.
مناطق شهرداری
شهرداری بروجرد دارای سه منطقه شهری و یک ناحیه مستقل شهری است. مناطق یک (بافت فرسوده) و دو و سه شهرداری به ترتیب مرکز و نیمه غربی و نیمه شرقی شهر را شامل می‌شود. جهان‌آباد که در مجاورت میدان آیت‌الله بروجردی و در میسر جاده ۳۷ بر سر راه شهر اراک و راه خوزستان قرار دارد از سال ۱۳۸۹ از یک روستا به ناحیه شهری ارتقاء یافت و با عنوان «ناحیه منفصل شهری شهید کشوری» به بروجرد الحاق شد.
بافت تاریخی بروجرد
بافت معماری قدیم بروجرد که آخرین بار در دوران قاجاریه ساماندهی شده بسیار زیبا بوده و نمونه‌هایی از آن هنوز باقی است. هسته اولیه این شهر شامل چند کوی و محله بزرگ مانند بروا، صوفیان و دانگه بوده‌است و بازارها، مسجدها و خانه‌های مجللی در آن وجود داشته‌است. بروجرد در طول تاریخ همواره محصور به حصاری بزرگ بوده‌است که اطراف آن نیز خندقی قرار داشته‌است. آخرین بار قلعه بروجرد به دستور محمدتقی حسام‌السلطنه قاجار بازسازی شد.
.jpg)
معابر و تقاطع‌ها
ساختار خیابان‌های بروجرد عمدتاً به شکل بلوارهایی هستند که معمولاً به میدان‌های مختلف منتهی می‌شوند. مرکزی‌ترین بخش شهر، میدان رازان است که در بافت قدیمی شهر قرار دارد و در کنار مسجد سلطانی و بازار قرار گرفته‌است. خیابان شهدا حد فاصل این میدان تا میدان شهدا قرار دارد و در ادامه به بلوار تختی و میدان تختی می‌رسد. خیابان‌های جعفری، صفا و شریعتی از خیابان‌های اصلی بخش شرقی و قدیمی تر شهر هستند. میدان آیت‌الله بروجردی در تقاطع دو جاده اراک - تهران و مرکز استان - خوزستان به عنوان یکی از دو ورودی اصلی شهر شناخته می‌شود و از نظر مساحت یکی از میدان‌های بزرگ ایران است.
اوضاع اقتصادی و اجتماعی
اقتصاد
اقتصاد مردمان ناحیه بروجرد مبتنی بر داد و ستد منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، خرده فروشی، کشاورزی و دامپروری، خدمات اداری و دولتی و نیز تولید محصولات صنعتی و معدنی است. به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرارگیری بر سر راه‌های پر رفت‌وآمد و نیز مجاورت با مناطق مورد تردد ایلات لر، شهر بروجرد در سده‌های گذشته از مراکز تجاری مهم منطقه به‌شمار می‌آمده‌است و بازار بزرگ این شهر، مال التجاره و کاروانسراهای متعددی داشته‌است. برای نمونه ابن جعفر در اوایل قرن چهارم هجری قمری در ذکر ماه بصره مشتمل بر بروجرد و نهاوند، میزان خراج این ناحیه را ۴٬۸۰۰٬۰۰۰ درهم ذکر کرده‌است که نزدیک به سه برابر خراج همدان در همان زمان بوده‌است.صنایع قدیمی در بروجرد بسیار رونق داشته‌اند به گونه‌ای که هنوز هم برخی از مشاغل صنعتی قدیمی در بازار بروجرد به کار خود ادامه می‌دهند. همچنین بازار بروجرد مشتمل بر راسته بازارهای پر رونق و متعددی مانند جوراب بافها، مسگرها، چلنگرها، دباغ‌ها، چراغ سازها، قفل سازها و غیره بوده‌است به گونه‌ای که تا اواخر دوره پهلوی، بروجرد همراه با شهرهایی چون اصفهان، کاشان، دزفول و قزوین به‌طور سنتی، از مراکز صنعتی کشور به‌شمار می‌رفته‌است. برخی محصولات تولیدی بروجرد مانند پارچه‌های قلمکار، سماور و محصولات قلمزنی ورشو و حتی قفل‌های سنتی تولید شده در بروجرد شهرت بین‌المللی یافته‌اند. این شهر قطب صنایع و صادرات لرستان به حساب می‌آید و برای نمونه، شرکت داروسازی اکسیر به تنهایی ۵۰ درصد بازار صادرات داروی کشور را در اختیار دارد.
صنایع
تعداد کارخانه‌ها و کارگاه‌های بزرگ صنعتی این شهر بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ واحد فعال تخمین زده می‌شود که طبق آمارها بین ۳۷ تا ۶۰ درصد از مجموع صنایع استان لرستان را شامل می‌شود. به همین دلیل بروجرد قطب اصلی صنعت در لرستان محسوب می‌شود. در سه دهه پس از انقلاب اسلامی، جمعاً ۴۸۵ واحد صنعتی در بروجرد ایجاد شده‌است و به این ترتیب، بروجرد از نظر میزان سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و نیز از نظر تعداد واحدهای صنعتی فعال، در تمام این سال‌ها رتبه نخست را در استان لرستان داشته‌است.
صنایع بروجرد در ۲۰ رده مختلف قرار می‌گیرند. پارچه و منسوجات، داروهای انسانی و حیوانی، خودرو، کاشی و سنگ‌های ساختمانی از مهمترین محصولات صنایع بروجرد به حساب می‌آیند. عظیم خودرو ، کارخانجات نساجی بروجرد از کارخانجات تولیدی فعال شهرستان بروجرد هستند. همچنین این شهر از مراکز تولید دارو در کشور است و دو شرکت بزرگ اکسیر و شرکت داروسازی زاگرس فارمد پارس آن به ترتیب در زمینه تولید داروهای انسانی و دامی فعالند. زاگرس فارمد پارس با نام قبلی داملران رازک بزرگترین تولیدکننده داروهای دامی در ایران است و به تنهایی ۹۰درصد صادارات داروهای دامی کشور را در اختیار دارد. داروسازی اکسیر نیز بزرگترین صادرکننده داروی کشور (۵۰ درصد صادرات داروی ایران) و بزرگترین شرکت صادرکننده محصولات در استان لرستان است.
با توجه به وجود کارخانجات نساجی بروجرد در این شهر، در سالهای اخیر صنایع تولید پوشاک نیز در بروجرد گسترش یافته‌اند که از این میان زاگرس پوش با اشتغال ۴۵۰ نفر و مروارید بهامین پوش با اشتغال ۱۵۰ نفر دو واحد بزرگی هستند به تولید انواع لباس مردانه و زنانه می‌پردازند.
صنایع دستی متنوعی در بروجرد تولید می‌شود که ناشی از وجود حرفه‌های قدیمی اما فعال در بازار بروجرد و نیز اشتغال خانگی به ویژه نزد زنان روستایی است. قالی بروجرد از محصولات سنتی این شهر است و بیش از ۴۳۰۰ نفر قالیباف در سطح شهرستان بروجرد شناسایی و تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند.
بهداشت و درمان
بروجرد دارای پنج بیمارستان عمومی با نام‌های امام خمینی و شهید چمران و کوثر تأمین اجتماعی و آیت‌الله بروجردی و بیماری‌های خاص و چند بیمارستان خصوصی از جمله بهبود، امیرالمومین (ع) و … است. بیمارستان امام خمینی با بیش از یک قرن سابقه، دارای ۱۰۰ تخت فعال است و بیمارستان شهید چمران نیز با نیم قرن سابقه ساخت دارای ۱۷۰ تخت فعال می‌باشد.
.jpg)
تا مرداد ۱۳۹۲ تعداد ۴۰۵ پزشک در شهرستان بروجرد مشغول به کار بوده‌اند که از این تعداد، ۹۵ نفر دارای تخصص پزشکی، ۵۰ نفر دندانپزشک و ۴۰ نفر داروساز بوده‌اند. تعداد پزشکان عمومی این شهرستان در همین مدت برابر با ۲۲۰ نفر بوده‌است.
هنر ورشوسازی در بروجرد
شهر بروجرد، به عنوان مرکز اصلی ورشوسازی و قلمزنی ورشو در ایران شناخته می‌شود و تنها شهری است که هنوز تعدادی کارگاه، موزه و هنرمندان فعال در این زمینه دارد. سابقه ورشوسازی در بروجرد به دوره قاجار می‌رسد که تا آن زمان، مسگری و قلمزنی روی برنج در این شهر رواج بیشتری داشته‌است.
با ورود ورق‌های ورشو به ایران و مزایایی که این فلز نسبت به برنج داشت، تولید محصولات ورشوئی در بروجرد گسترش یافت و تعداد زیادی کارگاه ورشوسازی و قلمزنی ورشو در این شهر برپا شد. خانه تاریخی بیرجندی بروجرد به منظور احداث نخستین موزه ورشو اختصاص یافته‌است.
هنرمندان سرشناس
استادکاران ورشوکار در گذشته، زیاد بوده‌اند ولی از بین متاخرین می‌توان به این‌ها اشاره کرد:
استاد رضا رئوفیان
استاد علی میناگر
استاد قریب
استاد رضا گلدوز
استاد محمد باد آور
استاد علیرضا شاددل
استاد ماشاء الله فرخی
ثبت ملی و بین‌المللی ورشو بروجرد
هنر قلمزنی روی ورشو بروجرد در سال ۱۳۹۸ توسط میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان یک هنر اختصاصی ویژه بروجرد به ثبت ملی رسید. همچنین پرونده ثبت جهانی شهر بروجرد به عنوان مرکز ورشوسازی به یونسکو ارسال شده‌است. در تیرماه سال ۱۳۹۱، «مهارت و فن روی ورشو» به شماره ۱۰۶۱ و در اسفند ۱۳۹۶، «قلمزنی روی ورشو در شهر بروجرد» به شماره ۱۵۶۰ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده‌است. پرونده ثبت بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو در سال ۱۳۹۸ مطرح و به تصویب رسید.
ارتباطات جاده‌ای
بروجرد بر سر شاهراه تهران - بندر امام خمینی قرار دارد و در این مسیر، در حد فاصل دو شهر اراک و خرم‌آباد قرار گرفته‌است. این موقعیت ارتباطی در اقتصاد و گردشگری شهر مؤثر است. آزادراه ۵ (در دست ساخت) از شرق و جنوب بروجرد عبور می‌کند. فاصله زمینی بروجرد با خرم‌آباد ۱۰۰ کیلومتر، با اراک ۱۱۰ کیلومتر، با تهران ۳۹۰ کیلومتر (از مسیر اراک و قم)، با اصفهان ۳۳۰ کیلومتر (از مسیر دورود)، با اهواز ۴۷۵ کیلومتر (از مسیر خرم‌آباد)، با همدان ۱۳۰ کیلومتر (از مسیر ملایر) و با کرمانشاه ۱۴۰ کیلومتر (از مسیر نهاوند) است. جاده‌های بروجرد عبارتند از:- بزرگراه (چهارخطه) بروجرد - اراک (بخشی از جاده شماره۵۶): به طول ۱۱۰ کیلومتر به سمت شرق، این جاده بخشی از مسیر ترانزیتی تهران-بندر امام خمینی است. شهرهای توره و مهاجران بر سر این جاده قرار دارد.
- بزرگراه (چهارخطه) بروجرد - خرم‌آباد (جاده شماره۳۷): به طول ۱۰۰ کیلومتر به سمت جنوب غربی، این جاده بخشی از مسیر ترانزیتی تهران-بندر امام خمینی است و شهرهای چالانچولان، زاغه و پل هرو در مسیر آن قرار دارند.
- جاده بروجرد - بیرانشهر - خرم‌آباد: به طول تقریبی ۹۰ کیلومتر به سمت جنوب غربی، این جاده از تقاطع غیر هم سطح جوادالائمه در کیلومتر ۴ بزرگراه بروجرد - دورود شروع می‌شود و با ورود به کوه‌های زاگرس، به شهر بیرانشهر و از آنجا به خرم‌آباد متصل می‌شود.
- بزرگراه بروجرد - دورود: این جاده تا پلیس راه دورود منطبق با «بزرگراه بروجرد - خرم‌آباد» است و از آنجا با طی ۱۵ کیلومتر دیگر در جهت جنوب شرقی به شهر دورود می‌رسد. طول این جاده ۴۵ کیلومتر است و سی کیلومتر نخست آن (بروجرد تا پلیس راه دورود) با نام قطعه «بزرگراه بروجرد-چالانچولان» نیز شناخته می‌شود.
- بزرگراه بروجرد- اشترینان - ملایر: به طول تقریبی ۵۰ کیلومتر به سمت شمال که بخشی از جاده (۳۷) است.
- جاده بروجرد- اشترینان - نهاوند: به طول تقریبی ۵۵ کیلومتر به سمت شمال غربی، این جاده تا سه راهی بروجرد-ملایر-نهاوند در شمال شهر اشترینان منطبق بر «جاده بروجرد - ملایر» (جاده (۳۷) است و جاده نهاوند از سمت غرب این سه راهی منشعب می‌شود.
- جاده بروجرد- نورآباد: این جاده تا کیلومتر ۵۰، منطبق بر «جاده بروجرد- اشترینان - نهاوند» است و با انشعاب به سمت جنوب غرب به شهر نورآباد می‌رسد. طول آن حدود ۱۰۰ کیلومتر است.
- جاده بروجرد - الشتر: این جاده تا کیلومتر ۳۰، منطبق بر «جاده بروجرد-بیرانشهر-خرم‌آباد» است و با انشعاب به سمت غرب به شهر الشتر می‌رسد. طول آن حدود ۷۰ کیلومتر است.
ایانه مسافربری
شهر بروجرد دارای دو پایانه مسافربری در شرق و غرب است. کار ساخت پایانه مسافربری شرق بروجرد در سال ۱۳۷۱ توسط شهرداری آغاز گردید. در این پایانه به ۲۲ غرفه تجاری و ۸ غرفه داخل سالن برای شرکت‌های مسافربری مجهز است و به مقاصد تهران، کرج، اراک، اصفهان، شیراز، اهواز، آبادان، کرمانشاه، سنندج، خرم‌آباد، دورود زنجان همدان وغیره… سرویس دهی می‌کند. همچنین پایانه غرب در جهت بهره‌برداری و توسعه در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته‌است.
اتوبوسرانی شهری
سازمان اتوبوسرانی شهر بروجرد در سال ۱۳۴۹و با به‌کارگیری ۱۳ دستگاه اتوبوس در ۳ خط آغاز به کار کرد. در حال حاضر تعداد ناوگان این سازمان ۲۰۰ اتوبوس است که به مردم شهر و شهرک‌ها و روستاهای حومه سرویس دهی می‌کند. سازمان اتوبوسرانی شهر بروجرد از معدود سازمان‌هایی است که اقدام به حذف بلیت کاغذی و جایگزینی آن با بلیت الکترونیک نموده‌است.تعداد خطوط اتوبوسرانی بروجرد ۴۶ خط است که در هر روز حدود ۷۵ هزار مسافر را در مسیر درون‌شهری و ۷۵ مسیر روستایی از مبدأ بروجرد جابجا می‌کنند.
تاکسیرانی
بروجرد دارای ۴۰۰۰ تاکسی فعال است. در گذشته تاکسی‌های آبی رنگ در این شهر تردد داشتند اما هم‌اکنون تاکسی‌های بروجرد زردرنگ هستند. با آغاز کار مدارس در مهرماه، تعداد ۷۵۰ تاکسی سرویس به حمل و نقل دانش آموزان اختصاص می‌یابد.تعداد تاکسی‌های ویژه شهر بروجرد که خودروهای شخصی مسافرکش با مجوز حمل مسافر هستند به ۹۶۰ دستگاه بالغ می‌شود.
.jpg)
آموزش
آموزش و پرورش
پیشینه آموزش و پرورش به قرن‌ها پیش و حضور علمای دینی در این شهر بازمی‌گردد، اما تاریخ ساخت مدارس به سبک امروزی به سال ۱۳۱۷ هجری قمری است. اولین مدرسه شهر، آمینه نام داشت. بر اساس شواهد این مدرسه، اولین مدرسه‌ای بود که لرستان و به سبک نوین و با روش دارالفنون ایجاد شد. در سال ۱۳۳۸ هجری قمری دومین مدرسه شهر بنام قوامیه و در سال ۱۳۰۰ خورشیدی مدرسه اتحادیه اعتضاد افتتاح شد.
.jpg)
اولین مدرسه دخترانه شهر بروجرد بنام مکتب البنات فاطمیه در سال ۱۳۰۳ خورشیدی و در کنار مدرسه جمالیه ساخته شد.دبیرستان پهلوی (دبیرستان امام ) که در سال ۱۳۱۵ خورشیدی در محوطه سربازخانه قدیمی بروجرد افتتاح شد، یکی از قدیمی‌ترین مدارس نوین ایران است که دارای طراحی ترکیبی ایرانی - اروپایی است.
در زمان افتتاح این مجتمع بزرگ، طبقه اول بنا، به عنوان دبیرستان امام فعالیت یافت و طبقه دوم نیز محل استقرار اولین اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) غرب ایران شد. موزه مفاخر و اسناد آموزش و پرورش بروجرد در محل دبیرستان امام بروجرد دایر شده‌است.
آموزش عالی
سابقه آموزش عالی در بروجرد به دوره پهلوی برمی‌گردد. در سال ۱۳۲۳ خورشیدی دو دانشسرای مقدماتی دختران و پسران تأسیس شد، اما مدتی بعد منحل گردید. بعد از آن مرکز آموزش کشاورزی بروجرد در سال ۱۳۳۵ با عنوان دانشسرای کشاورزی بروجرد تأسیس شد و هدف آن تربیت دانش آموختگان برای ترویج کشاورزی در روستاهای منطقه بود.
نخستین واحد دانشگاهی بروجرد، شعبه‌ای از دانشگاه آزاد اسلامی بود که در سال ۱۳۶۲ در این شهر تأسیس شد. این واحد اولین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در میان استان‌های لرستان، مرکزی، ایلام، همدان و کرمانشاه بود.
دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد بزرگترین کلینیک دندانپزشکی کشور را در مدت ۱۸ ماه احداث کرد که اقدامی ارزشمند از سوی این دانشگاه است. این واحد دانشگاهی با داشتن ۱۵ هزار و ۷۰۰ دانشجو به بزرگترین مرکز آموزش عالی در استان لرستان تبدیل شده‌است.
تلاش بروجردی‌ها برای تأسیس دانشگاه دولتی تا بیش از دو دهه پس از آن به طول انجامید و سرانجام در سال ۱۳۸۵ با همکاری دانشگاه علامه طباطبایی شعبه‌ای از این دانشگاه در بروجرد تأسیس شد و پس از زمان کوتاهی مستقل و با عنوان دانشگاه آیت‌الله العظمی بروجردی آغاز به کار کرد.
واحد علوم و تحقیقات بروجرد نیز در سال ۱۳۸۹ به عنوان دومین واحد دانشگاه آزاد اسلامی در سال در بروجرد افتتاح شد.
در حال حاضر، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی بروجرد عبارتند از:
گردشگری
آثار تاریخی و مذهبی
بیش از ۴۰۰ اثر تاریخی در شهرستان بروجرد وجود دارد که تا آذر ماه ۱۳۹۶ تعداد ۱۷۶ مورد از آن‌ها در سطح ملی به ثبت رسیده‌است. سه بنای تاریخی فرهنگی در بافت تاریخی بروجرد وجود دارند که برجسته‌ترین آثار تاریخی موجود در این شهر محسوب می‌شوند. مسجد جامع بروجرد با قدمت ۱۲۰۰ سال، قدیمی‌ترین بنای تاریخی موجود در شهر بروجرد است و نیز نخستین مسجد ساخته شده پس از اسلام در نواحی غربی ایران به حساب می‌آید. این مسجد بر روی یک آتشکده باستانی بنا شده‌است. دومین اثر تاریخی موجود در سطح شهر بروجرد، بنای امامزاده جعفر است که از آثار دوره سلجوقیان است. مسجد سلطانی از بناهای دوره قاجار نیز از دیگر آثار مذهبی شاخص این شهر است که به دستور فتحعلی شاه قاجار بر روی یک خرابه‌های یک مسجد قدیمی ساخته شده‌است. در شمال شرقی بروجرد و بر فراز کوه یزدگرد از توابع بخش اشترینان، بقایای قلعه یزدگرد وجود دارد که از سنگ لاشه و بدون ملات بنا شده‌است و از شواهد و باور مردم منطقه چنین بر می‌آید که این قلعه به سرعت بنا شده و محل آماده‌سازی و تجدید قوا برای جنگ نهاوند در نزدیکی نهاوند که آخرین جنگ پیش از اسلام برای ایرانیان بوده‌است.
خانه‌های تاریخی متعددی در بافت تاریخی بروجرد وجود دارند که بیشتر آن‌ها مربوط به دوره قاجار هستند. قدیمی‌ترین آن‌ها خانه حاتمی است که بنای آن به پیش از دوره زندیه می‌رسد.سایر آثار تاریخی بروجرد عبارتند از:
پارکها و فضای سبز
شهر بروجرد با احتساب باغ‌های اطراف، دارای شش و نیم میلیون متر مربع فضای سبز است که سه میلیون متر مربع آن را باغ‌های حاشیه شهر تشکیل می‌دهند. سرانه فضای سبز در این شهر ۴٫۱۶ متر مربع است.در بروجرد بیش از یکصد پارک شهری و محله‌ای وجود دارد که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- پارک بانوان
- بوستان فدک و باغ پرندگان
- بوستان سماور (یادبود)
- بوستان مادر
- پارک جنگلی شهید بهشتی به مساحت ۶۰ هکتار در شمال شهر بروجرد
- بوستان بهار
- بوستان معلم
- بوستان صفا (صامتیه)
- بوستان وحدت
- باغ خانواده
- بوستان نماز
- پارک هنر
- ...
موزه‌ها
خانه‌ی حاج آقا کمال الدین نبوی طباطبایی، خانه‌ای تاریخی و یادگاری از دوران قاجار است. این خانه در سه طبقه با حیاطی مرکزی در خیابان صفا بروجرد ساخته شده و دارای تزئینات کاشیکاری و آجرکاری زیبایی است. حوض فیروزه‌ای حیاط خانه و گلدان‌های شمعدانی، صفایی به این مجموعه بخشیده و درب و پنجره‌های چوبی آبی رنگش، ما را به یاد خانه‌های مادربزرگ‌ها می‌اندازد. خانه کمال الدین نبوی طباطبایی را به نام خانه فرهنگ نیز می‌شناسند.
در حال حاضر پس از گذشت سال‌ها با تغییر کاربری خانه، این بنا به موزه مردم شناسی بروجرد تبدیل شده است و با نمایش آثار متعددی شامل هنرهای دستی منطقه و نقاشی‌های قدیمی به خوبی فرهنگ و سنن مردمان این دیار را به بازدیدکنندگان نشان می‌دهد. از تزئینات خانه‌های قجری می‌توان به نقاشی‌های داخل خانه اشاره کرد که خبر از ذوق و هنر هنرمندان ایران زمین می‌دهد. این خانه نیز تا به امروز مانند دیگر بناهای تاریخی دستخوش تعمیرات فراوانی در طی دوران گذشته بوده.
همچنین، با توجه به سابقه طولانی آموزش و پرورش در بروجرد، موزه اسناد و مدارک آموزش و پرورش بروجرد در اسفند ۱۳۹۹ در دبیرستان امام افتتاح شد.
مراکز اقامتی
هتل زاگرس واقع در تپه چغا،
هتل استقلال واقع در خیابان بهار،
هتل پرشین و یونا واقع در ابتدای گلدشت،
هتل هالیس واقع در خیابان شهید بهشتی کوچه بوستان انتهای کوچه
مسافرخانه مقدم
از مراکز اقامتی بروجرد هستند.
غذاهای محلی
آش ورکوآز، آش بنسور، آش ماسوا، آش ترخینه، کوفته هِلو، گُلَه ریزَه، آش سیب، آش بادنجان، آش خیارشنگ (خیار چنبر)، آش آبغوره، آش آلو، گله ریزه و آش عدس از جمله غذاهایی هستند که منحصراً در بروجرد طبخ می‌گردند و گوشت آو (اشکنه بروجردی)، هلیم بروجردی، دلمه برگ مو بروجرد، شامی کباب بروجردی، خورشت قیمه بروجردی علی‌رغم تشابه از نظر اسم، دارای تفاوت‌های بسیاری از نظر دستور پخت و مواد اولیه با هم نامان خود می‌باشند