اماکن تاریخی
((پل قلعه حاتم))
پل قلعه حاتم یکی از آثار تاریخی شهرستان بروجرد است. این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۴۳۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل در شمال غربی شهر بروجرد نزدیک روستای قلعه حاتم، بر روی رودخانه کوچکی بنا شده و ظاهراً از ساختههای اوایل دوره قاجاریه است. بنای پل در جهت شرقی – غربی به طول ۲۰۰ و عرض ۲/۳ متر ساخته شده و سطح آن از میانه به طرفین دارای شیب است.
پایههای پل در جهت مخالف جریان رودخانه دارای موج شکن مثلثی و در جهت دیگر بیضوی است. مصالح به کار رفته در طاقهای پل، آجر و در سایر قسمتها، سنگ با ملات آهکی است. قوس طاقها از نوع جناغی کند با تیزی نامحسوس است. در قسمت روگذر پل توسط قطعات سنگ و ملات آهکی، جوی آبی ساختهاند که هماکنون قسمتهای زیادی از آن باقی است.
از جوی، آب چشمههای تپههای مجاور را به روستای قلعه حاتم منتقل میکردهاست. بر این اساس، پل قلعه حاتم از نمونههای جالب توجهی است که علاوه بر برقراری ارتباط دو کناره رودخانه، وظیفه انتقال آب از یک کناره به کناره دیگر رودخانه را نیز برعهده داشتهاست.
طول پل ۲۶۱ متر و عرض آن ۲/۵ متر است که دارای ۱۴ طاق چشمه آجریست عرض دهنه طاق چشمهها در محل عبور جریان آب بیشتر و به طرفین کمتر میشود. طاق چشمهها پل با استفاده از آجر و سایر قسمتهای اعم از پایه، بین طاقها و سطح گذر با سنگهای آهکی به صورت سنگ چین ساخته شدهاست.
((دبیرستان امام خمینی))
دبیرستان پهلوی که امروزه بیشتر با عنوان دبیرستان امام خمینی شناخته میشود یکی از مدارس قدیمی شهر بروجرد است. این بنا در دوره پهلوی اول و حکومت رضاشاه ساخته شدهاست. تاریخ بنای این دبیرستان ۱۳۱۵ خورشیدی است و در تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۷۴ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
طرح دبیرستان پهلوی را ماکسیم سیرو طراح فرانسوی ارائه داده و توسط معماران ایرانی اجرا شدهاست. این بنا، نمونه ای از معماری تلفیقی اروپایی - ایرانی در اوایل دوره پهلوی محسوب میشود.
نام و کاربری دبیرستان پهلوی در دهههای گذشته همراه با تغییرات متعدد بودهاست. در زمان افتتاح این مجتمع بزرگ، طبقه اول آن به عنوان دبیرستان پهلوی آغاز به کار کرد و طبقه دوم نیز محل استقرار اولین اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) غرب ایران شد که پیش تر با نام اداره معارف بروجرد در سال ۱۲۹۸ شروع به کار کرده بود.
پس از انقلاب اسلامی نام این آموزشگاه به دبیرستان امام خمینی تغییر یافت. در سالهای بعد ساختمانی در محوطه جنوبی دبیرستان احداث شد که به عنوان یک مدرسه مستقل شروع به کار کرد.
بیرستان امام در شرق خیابان حافظ جنوبی نرسیده به میدان توحید در مرکز شهر بروجرد واقع شدهاست. این دبیرستان در فضای بزرگی که پیشتر سربازخانه بود ایجاد شد. مساحت این دبیرستان ۱۴۰۰۰ متر مربع است و همین فضای بزرگ باعث شده که چند ساختمان و آموزشگاه در سالهای بعد در محل این دبیرستان ساخته شود. بنای اصلی دبیرستان از آجر ساخته شده و در سه طبقه شامل دو طبقه به علاوه زیرزمین طراحی شدهاست و در هر طبقه، ایوانی با دوازده ستون آجری رو به حیاط بزرگ دبیرستان تعبیه شدهاست. ساختمان اصلی شبیه حرف H است و دارای دو یال با بیرون زدگی نسبت به موقعیت کلاسهاست. بیرون زدگیها از سمت جنوب حالت نیم دایره دارند و دارای دو ایوان مشرف به حیاط و باغ روبرو هستند.
سقف زیرزمین آجری و به صورت ضربی است. سقف طبقههای اول و دوم چوبی است که در طبقه دوم، سقف زیر شیروانی به صورت کاذب با گچ پوشیده شدهاست. ساختمان دارای یک سالن همایش زیبا با ورودی گنبدی شکل در سمت غرب است و امکانات نمایش و گچبریهای زیبایی دارد. همچنین ساختمان دارای فضاهای اداری و آزمایشگاه است. ساختمان اصلی از سمت راست (غرب) دارای یک ورودی اصلی و بزرگ است که با چند پله به یال غربی ساختمان و مقابل راه پله غربی باز میشود. در طبقههای اول و دوم، راهروهای طولانی وجود دارند که کلاسهای درس در قسمت جنوبی آنها قرار دارند و هر کلاس مشرف به ایوان آن طبقه است.
در پلکان اصلی دبیرستان، کتیبهای با ماده شعری از همایی با این مضمون دیده میشود:
شکر یزدان را که آب رفته بازآمد به جوی | | وآتش انده نشست و خاک غم بر باد شد |
کشور آزادگان با نیروی علم و هنر | | از کمند دیو رست از بند جهل آزاد شد |
شد نهال داد بارآور چو از این مرز و بوم | | کنده با تیغ شهنشه ریشه بیداد شد |
گلبن دانش به زیر سایه این نو درخت | | تازه و شاداب همچون شاخه شمشاد شد |
دانش آموزا توئی نوباوه مهد کمال | | فرخا پیری که چون تو کودک نوزاد شد |
خدمت استاد بگزین زانکه در هر پیشه ای | | خدمت استاد باید کرد تا استاد شد |
از توانایی بخندد بر دلت هر آرزو | | گر ز دانائی دلت خندان روانت شاد شد |
زین نکو آئین بنا شهر بروجرد ای عجب | | غیرت باغ ارم رشک بت نوشاد شد |
شاید ار نازد بدین نیکو بنا مرد حکیم | | زانکه با حکمت بنا وز رای شه آباد شد |
| ................ |
|
که بر اساس حروف ابجد سال تأسیس آن یعنی ۱۳۱۵ را نشان میدهد.